Nghị luận là gì? Tổng hợp thông tin cần biết về văn nghị luận

Khái niệm nghị luận là gì rất cần thiết cho người học văn bởi đây là thể loại không hiếm gặp. Cách xây dựng cấu trúc một bài nghị luận khá riêng biệt với các thao tác lập luận đặc trưng.

Nghị luận là gì và khái niệm văn nghị luận

Nghị luận là một phương pháp trình bày ý tưởng với nội dung bàn về một đối tượng, chủ yếu là tác phẩm văn học và sự kiện xã hội. Dạng thức văn bản này được xem là nơi người viết bày tỏ trọn vẹn suy nghĩ một cách đầy đủ và thuyết phục.

Văn nghị luận là một thể loại văn học trong đó người viết sẽ đưa ra thông điệp và trình bày thông qua các luận cứ, lý lẽ, dẫn chứng. Từ đó, người đọc hay người nghe sẽ hiểu hơn về tư tưởng được lập luận chặt chẽ.

Mục đích của người viết là chủ thể đọc sẽ hiểu và tán thành quan điểm của mình.

Nghị luận được xây dựng dựa trên tư duy, mang tính hợp lý và rõ ràng. Mỗi văn bản sẽ có hình thức lập luận phong phú riêng với các lý lẽ thuyết phục thể hiện thái độ của người viết với vấn đề được trình bày.

nghị luận là gì
Khái niệm nghị luận là gì

Đặc điểm của thể loại nghị luận là gì?

Từ khái niệm nghị luận là gì có thể thấy văn bản được xây dựng dựa trên việc đưa ra ý kiến, sau đó tìm cách trình bày để người đọc, người nghe hiểu. Mục đích của tác giả còn là mong đợi sự đồng cảm và đồng thuận.

Những yếu tố này trong văn nghị luận lần lượt được gọi là luận điểm, luận cứ, lập luận. Từ luận điểm chính sẽ triển khai thành các luận điểm nhỏ (thường là các đoạn) với các luận cứ thuyết phục đi kèm lập luận logic.

Cụ thể đặc điểm của thể loại dạng thức văn bản này được hiểu là:

Luận điểm

Quan điểm và tư tưởng sẽ được đưa ra ở đầu hoặc cuối văn bản dưới nhiều dạng khác nhau. Đây chính là thông điệp mà tác giả muốn mang đến cho người đọc dựa trên suy nghĩ của mình.

Luận điểm có thể được nhắc đến một hay nhiều lần trong văn bản nhưng chứa đựng “linh hồn” của bài nghị luận. Và để thuyết phục được người đọc, người nghe thì yếu tố này phải đúng đắn và hợp lý.

văn nghị luận là gì
Luận điểm thể hiện tư tưởng chính của người viết

Luận cứ

Để làm rõ được luận điểm thì người viết phải đưa ra được lý lẽ và dẫn chứng đi kèm. Yếu tố này được gọi là luận cứ, tạo ra sự tin cậy cho bài nghị luận.

Lý lẽ phải mang tính thực tế và đúng đắn, phù hợp với đạo đức và quy chuẩn xác hội. Dẫn chứng phải đảm bảo được mục đích làm sáng tỏ lý lẽ từ đó tăng tính thuyết phục cho luận cứ và cao nhất là luận điểm.

Lập luận

Trình bày luận điểm, luận cứ, lý lẽ và dẫn chứng như thế nào sao cho hợp lý nhất được gọi là lập luận. Cách trình bày logic, dễ hiểu, ý sau bổ sung ý trước mới tạo nên được tính thuyết phục.

Thậm chí để xác định xem luận điểm có đúng đắn và chính xác hay không phải đánh giá qua các thao tác lập luận trước. Sự sắc bén, sáng tạo của người viết được thể hiện một cách trọn vẹn qua yếu tố này.

Cấu trúc của một bài văn nghị luận gồm những gì?

Việc đáp ứng các yêu cầu về bố cục là điều kiện tiên quyết để xây dựng dạng bài nghị luận. Theo đó, cấu trúc phải đảm bảo các yếu tố với những nguyên tắc bao gồm:

  • Mở bài: Đây là nơi để người viết đặt vấn đề thông qua việc giới thiệu, đề cập đến sự quan trọng của vấn đề bằng một luận điểm chính.
  • Thân bài: Nếu nhắc đến luận điểm chính liên tục sẽ tạo ra sự lặp lại nhàm chán nên người viết cần triển khai thành các luận điểm nhỏ hơn. Lý lẽ và dẫn chứng được sắp xếp dựa trên thao tác lập luận hợp lý sẽ giúp người đọc hiểu được vấn đề đang bàn luận.
  • Kết bài: Nếu muốn người đọc ghi nhớ có thể nhắc đến luận điểm chính một lần nữa. Hoặc người viết hãy kết thúc vấn đề bằng việc nêu ra tầm quan trọng.
đặc điểm văn nghị luận
Một bài văn cần có mở – thân – kết đầy đủ

Những dạng nghị luận thường thấy và đặc điểm cụ thể

Định nghĩa nghị luận là gì đề cập đến việc bàn luận về một tác phẩm văn học hay sự kiện xã hội. Thế nên có thể hiểu dạng thức văn bản này bao gồm hai loại:

  • Nghị luận văn học: Chủ đề này khá đa dạng nhưng đều phải xoay quanh một tác phẩm nào đó. Người viết có thể bình luận về nhân vật trong truyện, cảm xúc của tác giả, các biện pháp nghệ thuật,… Tác phẩm là văn xuôi hay thơ sẽ có những khía cạnh khác nhau để khai thác.
  • Nghị luận xã hội: Dạng này khó hơn việc phân tích và bình luận về tác phẩm văn học. Bởi vì người viết phải thực sự có đủ trải nghiệm xã hội để đưa ra luận điểm đúng đắn cũng như dẫn chứng chân thực.

Chủ đề có thể là một câu thành ngữ, tục ngữ, sự kiện nổi bật, hiện tượng nào đó,… Việc đưa ra ý kiến của thể là đồng tình hoặc phản đối, không có bất cứ khuôn khổ nào.

nghị luận văn học là gì
Nghị luận có hai dạng là nghị luận văn học và xã hội

Thao tác lập luận phổ biến trong văn nghị luận

Việc sắp xếp và trình bày các luận cứ như thế nào còn tùy thuộc vào cách thức lập luận. Nhưng tất cả đều phải hướng tới mục đích làm sáng tỏ luận điểm chính của văn bản.

Để đảm bảo được điều này thì người viết cần lựa chọn một trong các kiểu lập luận:

  • Giải thích
  • Phân tích
  • Chứng minh
  • Bình luận
  • Bác bỏ

Kết luận

Nghị luận là gì là khái niệm được đề cập đến ngay từ chương trình Ngữ văn lớp 6, là một trong các dạng thức văn bản phổ biến. Kiến thức hữu ích từ Lagithe sẽ giúp bạn hiểu rõ và biết cách làm một bài nghị luận.